Zeer geachte mede-Democraten
Dit appèl wordt tot u gericht door een groep bezorgde jongeren. Met dit appèl willen wij als Jonge Democraten ons gevoel van hachelijkheid aangaande sommige verschijnselen in onze parlementaire democratie delen. Het vertrouwen in de politiek is tot een dieptepunt gedaald. Bijna zeventig procent van de Nederlanders heeft geen vertrouwen meer in de landelijke politiek. In sommige wijken gaat nog maar een kwart van de inwoners stemmen. Allemaal zorgwekkende tekenen van een vastgelopen democratie.
Wij zijn geen politici en willen dat in dit stadium ook niet zijn. Dit stuk is dan ook niet bedoeld als scherp geslepen politiek manifest, maar als een globale presentatie van onze zorgen, onze mening over de oorzaken van de malaise en onze ideeën over verbetering.
Ons staatsbestel functioneert naar onze mening bedroevend. Het politieke spel wordt nog steeds gespeeld door ouderwetse instituties volgens regels en tradities die dateren van twee eeuwen geleden. Regels, tradities en instituties die zijn opgesteld voor een maatschappij die niet te vergelijken is met de onze. De turbulente ontwikkelingen van de afgelopen 25 jaar hebben onze samenleving immers ingrijpend veranderd. Toch moeten regeerders en parlement het nog steeds doen met de codes van een voorbij tijdperk. De bittere gevolgen daarvan presenteren zich de laatste jaren met steeds grotere frequentie.
Mogen wij spreken van een ernstige devaluatie? Wij menen van wel. En wij zijn daarover ten zeerste bezorgd. Omdat het waarschijnlijk is dat vele Nederlanders onze bezorgdheid delen, hebben wij dit
pamflet gereproduceerd. De bedoeling ervan is de heersende ongerustheid te mobiliseren om mogelijkerwijs een beweging in onze partij op gang te brengen die onze staatsvorm nieuwe, vitale inhoud kan geven. Het is in onze ogen namelijk hoog tijd dat D66 teruggaat naar haar wortels en de democratische vernieuwingsidealen weer in de etalage zet.
In dit appèl willen wij daarom vijf onderwerpen belichten waarvan wij denken dat ze onze democratie een nieuwe vitaliteit kan geven: hervorming van het parlement, gekozen bestuurders, meer directe democratie, stemrecht vanaf 16 jaar en afschaffing van de monarchie.
Wij hopen met dit appèl de discussie over deze onderwerpen aan te wakkeren en te werken aan een betere en democratischere toekomst voor ons land.
Plan voor een nieuwe vitale democratie
Hervorming van het parlement
Als Jonge Democraten pleiten wij voor een hervorming van het parlement. Dat houdt allereerst in dat wij de Eerste Kamer willen afschaffen. De Eerste Kamer is ooit opgericht om de kwaliteit van wetgeving te waarborgen, maar vervult deze rol al lang niet meer. De senaat is een tweede Tweede Kamer geworden, waarin de politieke discussie dunnetjes over gedaan wordt, maar dan in andere politieke verhoudingen. Dit zorgt ervoor dat broodnodige wetgeving onnodig wordt vertraagd. De Eerste Kamerleden hebben bovendien niet eens een direct democratisch mandaat, maar worden in het zadel geholpen door een getrapt verkiezingsstelsel dat nog stamt uit eeuwen geleden.
Wij stellen voor om dit ondemocratische tweede parlement af te schaffen en te vervangen door een constitutioneel hof dat de wetgeving kan toetsen aan onze grondwet.
Het nieuwe parlement, de huidige Tweede Kamer, heeft dan echter wel een upgrade nodig. Deze heeft momenteel namelijk veel te weinig leden om de bevolking goed te kunnen vertegenwoordigen. De huidige Kamerleden vallen bij bosjes om vanwege de te hoge werkdruk. Een groter parlement zou meer ruimte bieden voor een breder scala aan meningen en standpunten, wat de diversiteit en de vertegenwoordiging van de bevolking alleen maar ten goede komt. Het parlement zou zo bovendien efficiënter kunnen werken en een betere band met haar kiezers opbouwen.
Wij stellen dan ook voor om het nieuwe parlement te vergroten naar 250 zetels.
Gekozen bestuurders
De huidige situatie in ons land is dat de meerderheid van de volksvertegen- woordigers meestal behoort tot de coalitiepartijen. Dat maakt hun positie zwak en onvrij. Ze zijn méér betrokken bij het bestendigen van de coalitie dan bij de belangen van de kiezers. Wat is daarvan het gevolg? Dat regering en parlement sterk aan elkaar gebonden zijn. Of beter: sterk van elkaar afhankelijk. Deze afhankelijkheid is te doorbreken door een mogelijkheid te zoeken, waarbij de regering los van de partijverhouding tot stand komt. De meest voor de hand liggende methode om dit te realiseren is rechtstreekse verkiezing van bestuurders.
Op landelijk niveau betekent dat de verkiezing van de minister-president, die vervolgens een eigen kabinet samenstelt. De regering staat zo losser tegenover de kamer en de kamer staat onafhankelijker tegenover de regering. Kamerleden worden in hun beoordeling van wetsontwerpen en beleid niet dwars- gezeten door het coalitiedilemma en crisisvrees. Zij kunnen zo neutraal toeschouwer zijn en voorstellen beoordelen op hun feitelijke inhoud.
Wij vinden ook dat lokale bestuurders verantwoording moeten afleggen aan de burgers. Het is daarom niet langer acceptabel dat burgemeesters, commissarissen van de koning en dijkgraven worden benoemd door de Kroon.
Wij pleiten voor het direct kiezen van deze bestuurders, zodat het democratische gehalte van het openbaar bestuur kan worden vergroot en beter kan worden aangesloten bij de wensen en behoeften van de bevolking.
Meer directe democratie
Wij vinden dat burgers meer inspraak moeten hebben in de politiek. Traditioneel gezien wordt in Nederland het bestuur gekenmerkt door een representatieve democratie. Burgers kiezen volksvertegenwoordigers die vervolgens namens hen besluiten nemen.
Wij geloven dat het tijd is voor een aanvulling op dit systeem met meer instrumenten van directe democratie, zoals referenda, burgerberaden en volksinitiatieven. Radicale ideeën, zoals het loten van een deel van de Tweede Kamer en het instellen van een nationale Jongerenraad moeten daarbij ook de ruimte kunnen krijgen. Op deze manier kunnen burgers actief meedenken en meebeslissen over belangrijke onderwerpen.
Er zijn tal van onderwerpen denkbaar waarover burgers meer inspraak zouden kunnen hebben. Door burgers te betrekken bij dit soort kwesties kan er meer draagvlak gecreëerd worden voor de uiteindelijke besluitvorming. Dit gaat polarisering tegen, en komt de democratie alleen maar ten goede.
Stemrecht vanaf 16 jaar
Wij vinden dat jongeren vanaf 16 jaar ook het recht moeten hebben om te stemmen. Het is belangrijk om jongeren te betrekken bij de politiek en hen te stimuleren om na te denken over maatschappelijke vraagstukken. De gemiddelde 16-jarige is bovendien echt niet minder politiek betrokken dan de gemiddelde-18 jarige.
Bij de meeste beslissingen die in het parlement worden genomen, worden ook
jongeren geraakt. Zij worden echter niet vertegenwoordigd in het parlement.
Door jongeren te laten stemmen, geven we hen de kans om invloed uit te oefenen op beleid
dat hen ook raakt en mee te praten over hun eigen toekomst. Zo kan ook de kloof die jongeren nu met de politiek voelen beter overbrugt worden.
Afschaffen van de monarchie
We kunnen Nederland moeilijk een democratie noemen als ons Staatshoofd door erfopvolging wordt aangewezen. De monarchie is zijn houdbaarheidsdatum al lang gepasseerd en daarom pleiten wij als Jonge Democraten ervoor om deze zo snel mogelijk af te schaffen.
Het is erg ondemocratisch om juist het Staatshoofd niet te kiezen, en het zou de democratie alleen maar verstevigen als we dat wel zouden doen. Bovendien is het systeem ook voor de troonopvolger oneerlijk, omdat er vanaf diens geboorte een hoge druk staat op diegene om het koningschap over te nemen, zonder dat die persoon daar ooit voor heeft kunnen kiezen.
De monarchie in stand houden kost het land ten slotte al meer dan 50 miljoen euro per jaar. Dit geld zou wat ons betreft een stuk beter besteed kunnen worden.
Wij pleiten er daarom voor om de monarchie af te schaffen en te vervangen door een Republiek met een democratisch verkozen president.